‘Miền Tây hoang dã’ trên thị trường khẩu trang Trung Quốc
Những kẻ đầu cơ tìm đến các nhà máy với những vali đầy ắp tiền để thu mua hàng triệu khẩu trang y tế ngay khi chúng vừa rời khỏi dây chuyền sản xuất. Các con buôn mua bán trao tay máy thở qua lại nhiều lần trước khi chúng đến được tay người mua cuối cùng, là những người cần nhất.
Chính phủ các nước không ngần ngại chi những khoản tiền khổng lồ nhằm thu mua bằng được trang thiết bị thiết yếu trước khi chúng rơi vào tay một bên khác với tiềm lực tài chính mạnh hơn.
Một dây chuyền sản xuất khẩu trang ở Thượng Hải. Ảnh: Reuters.
Cả thế giới đang chao đảo trong cuộc săn lùng mặt hàng y tế, từ khẩu trang, găng tay, giường bệnh, bộ xét nghiệm, trang phục bảo hộ, nước rửa tay đến kính bảo hộ. Theo lời những người trong cuộc, cuộc cạnh tranh không có bất kỳ rào cản nào.
“Giống như Miền Tây Hoang dã, nơi luật lệ được viết lại mỗi ngày”, Fabien Gaussorgues, đồng sáng lập Sofeast, công ty thẩm định chất lượng sản phẩm ở Thẩm Quyến, Trung Quốc, bình luận. “Số tiền đổ vào ngành công nghiệp này thật đáng kinh ngạc, nó phát triển với tốc độ như vũ bão. Thẩm định chuyên sâu đôi khi không phải là một lựa chọn, mọi người không có thời gian chờ đợi. Mọi thứ vô cùng phức tạp”.
Vừa nói Gaussorgues vừa đọc lướt qua một văn bản yêu cầu mua hàng từ Liên Hợp Quốc (UN). Họ muốn mua vật tư y tế thiết yếu để gửi tới các nước đang phát triển.
Nhưng thay vì vui mừng vì triển vọng có được một thương vụ xuất khẩu khổng lồ, biểu cảm của Gaussorgues lại cho thấy sự thất vọng. Công ty ông chưa sẵn sàng cho một thị trường biến động nhanh chóng như hiện nay, thậm chí có thể thay đổi ngay sau khi ông đọc xong 25 trang tài liệu.
Một số người khác hiểu rằng ở “Miền Tây Hoang dã”, muốn tồn tại, bạn phải hành động thật nhanh.
Vào dịp Tết Thanh minh 4/4, một bang của Mỹ đang xúc tiến mua máy thở từ một nhà máy Trung Quốc. Như thông lệ mới hình thành, người bán yêu cầu thanh toán toàn bộ trước, theo các chuyên gia tư vấn tham gia thương thảo thỏa thuận.
Do không biết về kỳ nghỉ lễ ở Trung Quốc hoặc do không nhận thức được tốc độ thay đổi chóng mặt của thị trường, bộ phận mua sắm thiết bị chuyển khoản số tiền lên tới 8 con số bằng USD vào thứ 6, đúng ngày ngân hàng đóng cửa. Số tiền đến tài khoản người nhận vào thứ ba tuần sau đó, nhưng máy thở đã bị bán cho bên khác.
“Nếu bạn chờ trên 24 tiếng hoặc dành vài ngày thẩm định chuyên sâu hay tới nhà máy để lấy mẫu thử, hàng sẽ không còn, bên môi giới đã chuyển nó sang một nhà cung cấp khác. Bạn phải bắt đầu lại toàn bộ quá trình”, Ben Kostrzewa, luật sư thương mại tại hãng luật Hogan Lovells, nhận xét. Kostrzewa đang làm việc với nhiều bang và hệ thống bệnh viện của Mỹ giúp họ mua khẩu trang.
Tình hình hiện nay tạo ra một thị trường mà tất cả nằm trong tay người bán. Mỗi ngày lại có thêm nhiều công ty Trung Quốc bắt đầu sản xuất khẩu trang cùng những thiết bị khác.
Chính quyền trung ương và địa phương ở các nước đang lùng sục nguồn cung y tế ở khắp nơi trên thế giới giữa cuộc khủng hoảng Covid-19. Nhiều nguồn tin cho hay một số nước đã thuê các chuyên gia môi giới, tư vấn để giúp họ mua hàng “từ bất cứ đâu ngoài Trung Quốc” do những thông tin tiêu cực gần đây liên quan tới các mặt hàng sản xuất ở Trung Quốc và do những cân nhắc về địa chính trị.
Nhưng khi các nguồn cung thay thế như Hàn Quốc, Singapre, Thái Lan hạn chế xuất khẩu những mặt hàng này thì Trung Quốc, với năng lực sản xuất khổng lồ và không ngừng tăng, đôi lúc lại là lựa chọn duy nhất.
Hơn 38.000 công ty mới đã đăng ký sản xuất hoặc kinh doanh khẩu trang ở Trung Quốc kể từ đầu năm 2020 tới nay, so với 8.549 công ty trong năm 2019.
Sự gia tăng nhanh chóng này bắt nguồn từ nhu cầu quá lớn đối với khẩu trang. Giờ đây, các nhà máy sản xuất bóng golf, thuốc lá điện tử hay phụ tùng xe hơi cũng chuyển sang làm khẩu trang, bởi chúng dễ làm, nhanh và có thể sinh lời chỉ sau hai tuần sản xuất.
Quy mô ngành sản xuất khẩu trang có thể được nhìn thấy qua tốc độ tăng trưởng theo cấp số nhân tại Công ty Máy móc Bao bì Phật Sơn, một nhà sản xuất bao bì thực phẩm ở Quảng Đông. Họ mới bắt đầu chế tạo máy làm khẩu trang từ ngày 26/2 và hiện tại, 50 dây chuyền của công ty đều hoạt động hết công su
ất.
“Nhu cầu thị trường hiện rất lớn, dù đã hoạt động hết công suất, chúng tôi vẫn không thể nhận thêm đơn hàng cho tới đầu tháng 5”, Zhu Huiqing, giám đốc công ty, cho hay. “Chúng tôi có 50 dây chuyền sản xuất máy làm khẩu trang tự động hoàn toàn, giá khoảng 1,2 triệu tệ (170.000 USD) mỗi chiếc”.
Việc có quá nhiều công ty mới nhanh chóng tham gia thị trường đã làm giảm chất lượng sản phẩm, khiến Trung Quốc đối mặt với những phản ứng dữ dội từ quốc tế khi mà các mặt hàng họ cung cấp bị tố cáo là kém chất lượng, buộc chính phủ phải thắt chặt quy định xuất khẩu. Mặt khác, trên thị trường cũng bắt đầu xuất hiện các cá nhân vô đạo đức muốn kiếm tiền nhanh chóng bằng những cách không tử tế.
Vào một ngày tháng ba, Dan Harris, người sáng lập hãng luật Harris Bricken, đã tiếp ba khách hàng, mỗi người đều bị mất một triệu USD sau các hợp đồng xuất khẩu khẩu trang.
Một doanh nhân Mỹ đã vay một triệu USD để trả trước cho một nhà cung cấp dài hạn hàng dệt may Trung Quốc. Họ nói muốn làm khẩu trang nhưng cần vốn. Cuối cùng, nhà cung cấp biến mất với số tiền khiến doanh nhân Mỹ “đau khổ đến mức rơi vào trầm cảm”, Harris cho hay.
Ở trường hợp khác, một người mua đặt đơn hàng khẩu trang trị giá một triệu USD nhưng lại nhận về “những chiếc mặt nạ Halloween bẩn thỉu”.
“Tôi nhận được 40 email mỗi ngày từ những người muốn biết họ có thể nhập khẩu trang từ đâu. Họ muốn các sản phẩm giá rẻ để bán với mức giá cao”. Harris nói. “Có người thậm chí còn gọi và đề nghị trả 50.000 USD cho danh sách nhà cung cấp khẩu trang của chúng tôi. Chúng tôi không thể bán chúng vì sẽ bị tước giấy phép hành nghề và việc làm này cũng rất phi đạo đức”.
Ngay cả với những người đã quen thực hiện các giao dịch ở Trung Quốc, họ vẫn khó thích nghi với tốc độ mở rộng thị trường khẩu trang và vật tư y tế chóng mặt suốt ba tháng qua.
David Sun điều hành một công ty hậu cần, kho bãi tại trung tâm thương mại Nghĩa Ô, Trung Quốc. Tuy nhiên, ông đã bắt đầu sử dụng giấy phép xuất khẩu của mình để kinh doanh vật tư y tế sau khi dịch bệnh bùng phát trên toàn cầu hồi tháng hai.
Vào tháng ba, ông cố tìm cách tới thăm một nhà máy ở Thượng Hải để mua khẩu trang N95 được cấp phép bán ở Mỹ nhưng bị cảnh sát chặn lại. Họ cố “ngăn những kẻ đầu cơ tiếp cận nhà máy”.
“Tôi tìm được một người trung gian. Anh ta khẳng định mình có các đầu mối liên lạc và có thể giúp tôi mua khẩu trang y tế”, Sun kể. “Đơn hàng tối thiểu phải là một triệu khẩu trang với giá 13 tệ (1,84 USD) mỗi chiếc. Tôi đồng ý, nhưng sau 5 tiếng, mức giá đã tăng lên 15 tệ và tôi phải nói lời tạm biệt”.
Ở Trung Quốc những ngày này “máy làm khẩu trang giống như những cỗ máy in tiền”, Sun nói.
Đối với thị trường máy thở, theo các nguồn tin am hiểu vấn đề, giá một chiếc máy thở AeonMed do Trung Quốc sản xuất đã tăng từ 10.000 USD lên 75.000 USD chỉ trong vài tuần.
Khác với khẩu trang, máy thở công nghệ cao không thể sản xuất hàng loạt. Việc chính phủ các nước và những hệ thống bệnh viện ráo riết săn lùng máy thở để sử dụng cho bệnh nhân nhiễm nCoV khiến cung không đủ cầu, làm giá tăng vọt.
Yuan Xuemeng, tổng giám đốc công ty sản xuất máy thở Trung Quốc Shandong Penghao Electronic Technology, không thể tiếp nhận thêm đơn hàng vì đã đủ đơn đến tận cuối tháng 7. Công ty ký hợp đồng cung cấp máy thở cho chính phủ Trung Quốc khi họ cần song cũng hợp tác với những nhà kinh doanh được cấp phép khác để xuất khẩu.
Những người am hiểu thị trường đổ lỗi cho các đơn vị kinh doanh này khiến giá tăng cao.
“Đa phần vấn đề bắt nguồn từ những người mua hàng trung gian”, Clive Greenwood, giám đốc Wilson, Woodman & Greenwood Associates, công ty có trụ sở ở Tô Châu, chuyên cung cấp thiết bị y tế tới các điểm nóng khủng hoàng trên toàn cầu, cho hay.
Theo Greenwood, những người trung gian kết nối người mua hàng ở nước ngoài nhưng không am hiểu thị trường Trung Quốc với bên bán. Mức phí trung gian đã đẩy giá sản phẩm lên cao.
John Singleton, chủ tịch công ty vận tải Mỹ Wen-Parker, đã làm việc với những người mua hàng ở cả khu vực công và tư nhân để vận chuyển đồ bảo hộ khỏi Trung Quốc. Tuy nhiên, ông “cảm thấy xấu hổ khi thông báo với khách hàng về giá”.
Tình trạng thiếu máy bay chở khách, phương thức giúp vận chuyển 50% số hàng hóa bằng đường hàng không, khiến giá của các chuyến bay chở hàng tăng cao.
“Nếu tôi nói với khách hàng rằng tôi đoán mỗi kg hàng hóa rời khỏi Thượng Hải có giá 14 USD, họ sẽ bảo rằng đêm qua tôi đã quá say sưa ở quán bar. Trước đây, giá chỉ rơi vào khoảng 2,5 USD”, ông nói và thêm rằng 90% không gian trên các chuyến bay hiện nay đều là đồ bảo hộ y tế.
Tất cả những vấn đề trên đã cùng tạo ra một cơn khủng hoảng trên thị trường vật tư y tế.
“Nó khiến tôi nghĩ tới một trận chiến”, Singleton, cựu phi công không quân Mỹ, nhận xét. “Bạn có thể lên kế hoạch chiến đấu nhưng tình hình thực tế lại thay đổi chóng mặt và sự khéo léo sẽ trở thành chìa khóa. Cách làm cũ đã biến mất hoàn toàn”.
Vũ Hoàng (Theo SCMP)
—
Nguồn: ‘Miền Tây hoang dã’ trên thị trường khẩu trang Trung Quốc.
Phản hồi / Góp ý: [email protected]
Vietnamese
Chinese (Simplified)
English
French
German
Italian
Russian
Spanish